Newidiadau egni mewn adweithiau cemegol Adweithiau ecsothermig ac endothermig

Pan mae adwaith cemegol yn digwydd, mae egni’n cael ei drosglwyddo i’r amgylchoedd neu o’r amgylchoedd. Mae newid tymheredd yn digwydd fel arfer. Er enghraifft, pan mae coelcerth yn llosgi mae’n trosglwyddo egni gwres i’r amgylchoedd. Mae gwrthrychau sy’n agos at goelcerth yn cynhesu. Gallwn ni fesur y newid tymheredd â thermomedr.

Adweithiau ecsothermig

Mae’r adweithiau hyn yn trosglwyddo egni i’r amgylchoedd (hynny yw, mae’r egni’n llifo allan o’r adwaith). Mae’r egni fel arfer yn cael ei drosglwyddo ar ffurf egni gwres, ac mae hyn yn gwneud i gymysgedd yr adwaith a’r amgylchoedd fynd yn boethach. Rydyn ni’n defnyddio thermomedr i ganfod y cynnydd tymheredd.

Dyma rai enghreifftiau o adweithiau ecsothermig:

• hylosgi (llosgi)
• adweithiau niwtralu rhwng asidau ac alcalïau
• yr adwaith rhwng dŵr a chalsiwm ocsid

Adweithiau endothermig

Mae’r adweithiau hyn yn cymryd egni o’r amgylchoedd (hynny yw, mae’r egni’n llifo i mewn i’r adwaith). Mae’r egni fel arfer yn cael ei drosglwyddo ar ffurf egni gwres, ac mae hyn yn gwneud i gymysgedd yr adwaith a’r amgylchoedd fynd yn oerach. Rydyn ni’n defnyddio thermomedr i ganfod y gostyngiad tymheredd.

Dyma rai enghreifftiau o adweithiau endothermig:

• electrolysis
• yr adwaith rhwng asid ethanöig a sodiwm carbonad
• dadelfennu thermol calsiwm carbonad mewn ffwrnais chwyth

Mae’r sioe sleidiau’n dangos adwaith endothermig rhwng sodiwm carbonad ac asid ethanöig.