Lledaenu clefyd
Gall lledaeniad, neu Y dull o basio afiechyd o un person i’r llall., clefyd o un unigolyn i’r llall ddigwydd mewn sawl ffordd, fel y gwelir yn y tabl isod.
| Math o drosglwyddo | Enghraifft |
| Cyswllt uniongyrchol | Gall hyn fod yn gyffwrdd rhywiol, ee yn ystod cyfathrach, neu gyffwrdd anrhywiol, ee ysgwyd llaw. |
| Dŵr | Gall dŵr budr drosglwyddo llawer o glefydau, fel bacteriwm colera. |
| Aer | Pan fydd rhywun sydd wedi’i heintio â’r annwyd yn tisian, gall chwistrellu miloedd o ddefnynnau bychain yn cynnwys gronynnau firws i heintio pobl eraill. |
| Paratoi bwyd mewn ffordd sydd ddim yn hylan | Gall bwyd sydd heb ei goginio’n llawn neu sydd wedi’i aildwymo achosi clefydau bacteriol fel Escherichia coli, sy’n achos gwenwyn bwyd. |
| Fector | Fector yw’r term am unrhyw organeb sy’n gallu lledaenu clefyd. Mae rhai ffermwyr yn credu y gall twbercwlosis gael ei ledaenu i wartheg gan foch daear. |
| Math o drosglwyddo | Cyswllt uniongyrchol |
|---|---|
| Enghraifft | Gall hyn fod yn gyffwrdd rhywiol, ee yn ystod cyfathrach, neu gyffwrdd anrhywiol, ee ysgwyd llaw. |
| Math o drosglwyddo | Dŵr |
|---|---|
| Enghraifft | Gall dŵr budr drosglwyddo llawer o glefydau, fel bacteriwm colera. |
| Math o drosglwyddo | Aer |
|---|---|
| Enghraifft | Pan fydd rhywun sydd wedi’i heintio â’r annwyd yn tisian, gall chwistrellu miloedd o ddefnynnau bychain yn cynnwys gronynnau firws i heintio pobl eraill. |
| Math o drosglwyddo | Paratoi bwyd mewn ffordd sydd ddim yn hylan |
|---|---|
| Enghraifft | Gall bwyd sydd heb ei goginio’n llawn neu sydd wedi’i aildwymo achosi clefydau bacteriol fel Escherichia coli, sy’n achos gwenwyn bwyd. |
| Math o drosglwyddo | Fector |
|---|---|
| Enghraifft | Fector yw’r term am unrhyw organeb sy’n gallu lledaenu clefyd. Mae rhai ffermwyr yn credu y gall twbercwlosis gael ei ledaenu i wartheg gan foch daear. |
Enghreifftiau o glefydau trosglwyddadwy
HIV/AIDS
Mae Firws imiwnoddiffygiant dynol, clefyd difrifol iawn sy’n amhosibl ei wella ar hyn o bryd. yn golygu Human Immunodeficiency Virus sef Firws Imiwnoddiffygiant Dynol. Trosglwyddir yr haint hwn drwy hylifau’r corff, yn aml yn ystod rhyw heb warchodaeth, ond hefyd drwy friwiau a thrwy chwistrellu cyffuriau gan rannu nodwyddau. Yn syth wedi’r heintiad, bydd pobl yn aml yn dioddef symptomau ysgafn tebyg i ffliw. Aiff y rhain heibio, ac am gyfnod gall pobl a heintiwyd beidio gwybod eu bod wedi’u heintio.
Mae Syndrom Diffyg Imiwnedd Caffaeledig – afiechyd ar y system imiwnedd sy’n cael ei achosi gan haint Firws Imiwnoddiffygiant Dynol ( yn golygu Acquired Immune Deficiency Syndrome sef Syndrom Diffyg Imiwnedd Caffaeledig. Fisoedd neu flynyddoedd wedi heintiad gan y firws HIV, daw’n weithredol a dechrau ymosod ar System amddiffyn y corff rhag clefydau a heintiau. y claf. Dyma’r pwynt lle mae HIV yn troi’n AIDS.
Does dim triniaeth i iacháu HIV/AIDS, er bod llawer o wyddonwyr yn ceisio canfod un. Ar hyn o bryd, rhoddir Cyffuriau sy’n atal firysau rhag dyblygu. i bobl a heintiwyd. Gall hynny arafu datblygiad AIDS.
Chlamydia
Chlamydia yw’r clefyd mwyaf cyffredin a drosglwyddir trwy ryw ym Mhrydain. Caiff ei achosi gan facteriwm o’r enw Chlamydia trachomatis, a’i drosglwyddo trwy gyffwrdd uniongyrchol yn ystod cyfathrach rywiol drwy’r fagina a’r wrethra. Gellir ei atal rhag lledaenu drwy ddefnyddio condomau, a gellir ei drin â Sylwedd sy’n rheoli lledaeniad bacteria yn y corff drwy eu lladd neu eu hatal rhag atgynhyrchu. fel tetrasyclin neu erythromysin.
Os na chaiff ei drin gall achosi anffrwythlondeb mewn oedolion, a gall hefyd achosi llid y gyfbilen/conjunctivitis mewn babanod yn fuan wedi’r geni os yw’r fam wedi’i heintio.
Gall ledaenu i ysgyfaint babanod hefyd wrth iddynt basio trwy’r llwybr geni, gan achosi niwmonia.
Malaria
Clefyd a ledaenir gan mosgitos sy’n cludo’r protist Plasmodium yw Afiechyd angheuol sy’n cael ei ledaenu gan fosgitos.. Ceir mosgitos yn bennaf mewn rhannau poeth o’r byd, fel Affrica, Asia, a De America ac America Ganol, ond nid ym Mhrydain. Bydd mosgitos yn sugno gwaed sy’n cynnwys y protist o berson sydd wedi’i heintio. Wedyn maen nhw'n trosglwyddo'r protist i bobl eraill wrth sugno’u gwaed hwythau. Am fod mosgitos yn trosglwyddo’r clefyd heb fynd yn sâl eu hunain, gelwir nhw’n Mosgito sy’n cario malaria..
Mae symptomau malaria yn cynnwys twymyn, chwysu ac oerfel, cur pen, taflu i fyny a Anhwylder y coluddyn mawr sy’n golygu bod gormod o ddŵr yn cael ei golli mewn carthion.. O’r 200 miliwn o bobl a gaiff eu heintio bob blwyddyn, bydd hyd at eu hanner yn marw o’r clefyd. Wedi degawdau o ymchwil, bu i wyddonwyr lwyddo i ddatblygu'r Sylweddau sy’n cynnwys antigenau afiechyd penodol wedi’u hanalluogi, ac fel arfer yn cael eu rhoi mewn pigiad. Mae brechiadau yn ysgogi'r corff i gynhyrchu gwrthgorffynnau er mwyn darparu imiwnedd yn erbyn yr afiechyd hwnnw. cyntaf ar gyfer malaria yn 2021. Mae atal unigolion rhag cael eu pigo yn parhau i fod yn ffordd o rwystro’r haint. Bydd pobl yn cysgu dan rwydi mosgitos ac yn gwisgo eli gwrth-bryfed i osgoi pigiadau. Cymerir Cyffur a ddefnyddir i drin afiechyd malaria. hefyd, sy’n trin y symptomau ac yn gallu rhwystro’r haint.
Michael Mosely yn ymchwilio i falaria ar raglen (cynnwys Saesneg)